بازار سرمایه

بازار سرمایه بازاری است برای داد و ستد ابزارهای مالی بلند مدت با سررسید بیشتر از یکسال. در بازار سرمایه تمرکز اصلی افراد حقیقی و حقوقی، بر دریافت و یا واگذاری تسهیلات مالی بلند مدت در قالب وام های با سررسید بیشتر از یکسال است. بازار سرمایه، از یک طرف سرمایه ثابت و کاری در اختیار بخش های تولیدی قرار داده و از طرف دیگر برای بدهی های میان مدت و بلند مدت دولت، اعتبار مالی تهیه می نماید. حجم مبادلات و یا اندازه بازار سرمایه در هر کشور، ارتباط مستقیم با انداره اقتصاد همان کشور دارد. بعنوان مثال در حال حاضر بزرگترین بازار سهام، مربوط به ایالات متحده آمریکا است، در حالی که در کشورهای توسعه نیافته، به دلیل فقر مردم و کمبود سرمایه، بازار سرمایه بصورت منفعل و با حجم سرمایه بسیار اندک فعالیت می نماید که همین موضوع یکی ازمهمترین دلایل عدم تجمیع سرمایه و رکود اقتصادی است. بر همین اساس افرادی که در کشورهای کمتر توسعه یافته، متمول تر از سایر افراد هستند، میل بیشتری به خرج کردن اندوخته های خود در بازارهای موازی و کم بازده تر مانند جواهرات و یا بازارهای تجملی و مصرف گرا دارند.

در بازار سرمایه، علاوه بر متقاضیان سرمایه و سرمایه گذاران، شرکتهای کارگزاری نیز بعنوان پذیره نویسان سهام، در امر عرضه و فروش اوراق منتشر شده در قالب سهام، به شرکتها یاری می رسانند. با توضیحات ارایه شده می توان عنوان نمود که بازار سرمایه شامل مجموعه ای از مؤسسات و فرآیندهای مشخص است که امر انتقال بودجه بلند مدت و میان مدت از سرمایه گذاران به متقاضیان سرمایه را تسهیل می نماید. بازار سرمایه به عنوان بازاری برای خرید و فروش اوراق مالکیت و اوراق بدهی، نقش کلیدی دربرقرار نمودن کانال ارتباطی بین تأمین کنندگان سرمایه بعنوان سرمایه گذاران و متقاضیان سرمایه بعنوان سرمایه پذیران دارد. مقاضی سرمایه در بازار سرمایه می تواند شخص حقیقی، شرکت خصوصی و یا نهاد دولتی باشد. در بازار سرمایه سهام شرکتها، اسناد قرضه ی شرکتها و یا اوراق بهادار دولتی در ازای دریافت سرمایه، معامله می شود. متداولترین و قدیمی ترین نوع مبادلات مالی برای استفاده از بازار سرمایه، بهره برداری برای تأمین مالی دولتها می باشد. در حال حاضر نیز اوراق منتشر شده توسط دولت، در قالب استقراض بخش عظیمی از بازار سرمایه را به خود اختصاص داده است. در بازار سرمایه علاوه بر انتقال سرمایه از دارندگان سرمایه به استقراض کنندگان، راهکارهای تسهیل انتقال سرمایه نیز طراحی می شود که نقش عمده ای در رشد حجم نقدینگی و در نتیجه رشد اقتصادی خواهد داشت.

حجم مبادلات پولی که در بازار سرمایه در جریان می باشد، متعلق به افراد حقیقی و یا حقوقی است که تمایل به سرمایه گذاری اندوخته های خود در واحدهای سرمایه پذیر دارند. علاوه بر این افراد، بانکها و یا واسطه های غیر بانکی مانند شرکت های بیمه، صندوق های مشترک، شرکت های لیزینگ، مؤسسات مالی و غیره است که مازاد سرمایه خود را به منظور کسب سود در بازار سرمایه، سرمایه گذاری می نمایند. در بازار سرمایه، استقراض کنندگان در ازای دریافت سرمایه به سرمایه گذاران سود پرداخت می نمایند. در بازارهای سرمایه ای توسعه یافته، واسطه های متخصص مانند بانکها ، شرکتهای تأمین مالی و سایر نهادهای مشابه، باعث ایجاد ثبات و رونق در این بازار می شوند. مهمترین ابزارهای مالی که در بازار سرمایه مورد معامله واقع می شوند عبارتند از:

اوراق مالکیت: این اوراق غالبا به نام سهام شناخته می شود.

اوراق بدهی: این اوراق غالبا به نام اوراق مشارکت یا اوراق قرضه شناخته می شوند.

بازار سرمایه در اکثر کشورها، توسط سازمان بورس و اوراق بهادار همان کشور به همراه سایر نهادهای نظارتی مانند بانک مرکزی، نظارت می شود. در رایج ترین تقسیم بندی، بازار سرمایه به دو بخش تقسیم می شود که عبارتند از :

بازار اولیه / Primary Market

در این بازار که با هدف تأمین مالی بنگاههای اقتصادی تشکیل می شود، سهام و اوراق بهاداری که برای اولین بار منتشر شده به صورت مستقیم و در ازای دریافت مبلغ مندرج بر روی اوراق منتشر شده، از متقاضیان سرمایه به سرمایه گذاران منتقل و یا واگذار می شود. این سهام به نام “عرضه اولیه اوراق بهادار” یا Initial Public Offering، در بازار اولیه، برای فروش به عموم سرمایه گذاران عرضه می شود.

بازار ثانویه / Secondary Market

در این بازار که با هدف ایجاد نقدینگی و فراهم شدن شرایط فروش اوراق بهادار قبل از سررسید تشکیل شده است، سهام شرکت ها توسط سهامداران داد و ستد می شود. در این بازار، سهامداران از طریق فروش سهام و یا اوراق بهادار خود، پول نقد دریافت نموده و علاقمندان به خرید سهام نیز از طریق این خرید، مالک بخشی از شرکت خواهند شد. بیشتر معاملات بازار سرمایه در بازار ثانویه صورت می پذیرد. قیمت عرضه در این بازار، تابعی از میزان عرضه و تقاضا که برگرفته از عملکرد مالی شرکت است و با نظارت سازمان بورس مشخص می شود.